Een onaangename verrassing.....

Iedereen heeft in zijn/haar familie wel een familielid die hij/zij nooit ziet. Een verre oom of tante waar nooit contact mee is geweest. De “eeuwige vrijgezel” zonder kinderen en partner. Vaak is er dan niets geregeld voor wat betreft de nalatenschap en de persoon leeft simpelweg zijn/haar leven. Dan komt het moment dat de oom of tante komt te overlijden. En dan?

Wie zijn de erfgenamen?

Als er geen testament bij de notaris is opgesteld, geldt het wettelijk erfrecht. Er vanuit gaande dat er geen (groot)ouders meer in leven zijn, zijn de erfgenamen de broers en/of zussen van de overleden persoon (de “erflater”). Mochten deze broers en/of zussen ook zijn overleden, dan zijn de kinderen van deze broers en/of zussen de opvolgend erfgenamen. En zo gaat de keten door totdat er niemand meer over is.

Aanvaarden of verwerpen?

Op grond van de wet zijn er drie mogelijkheden wat je kan doen met een nalatenschap. De eerste mogelijkheid is om de nalatenschap in haar volle glorie zuiver te aanvaarden. Dat betekent dat je alle lusten en lasten voor je rekening neemt. Het probleem met de verre oom of tante is natuurlijk dat je niet weet wat deze lusten en lasten zijn. Dit is dus eigenlijk een soort Russisch roulette: het kan goed gaan of het kan fout gaan.

De wet biedt uitkomst: het beneficiair aanvaarden. De nalatenschap wordt aanvaardt onder de voorwaarde dat er meer bezittingen zijn dan schulden. Dus: als alle schulden zijn betaald middels de opbrengsten van de bezittingen en er is nog een positief saldo, dan komt dat aan de erfgenamen toe. Voor een beneficiaire aanvaarding moet er wel een (notariële) verklaring bij de rechtbank worden neergelegd, hetgeen de nodige kosten met zich brengt. Daarnaast dient er een (al dan niet vereenvoudigde) vereffeningsprocedure te worden gevolgd.

De laatste mogelijkheid is de nalatenschap verwerpen: je hebt de oom of tante nooit gekend en dat hoeft nu ook niet, dus laat maar lekker zitten. Verwerpen gaat middels een verklaring die bij de rechtbank moet worden ingediend en de verwerping wordt aangetekend in het register van de rechtbank. Simpel toch? Of niet…?

Binnen drie maanden moet de keuze bekend zijn

Binnen drie maanden moet je als erfgenaam actief de nalatenschap beneficiair hebben aanvaard of hebben verworpen. Doe je gedurende de drie maanden na het overlijden van de erflater niets, dan gaat de wet ervan uit dat je de nalatenschap hebt aanvaard. Verkoop je iets of betaal je schulden van de nalatenschap, dan heb je de nalatenschap direct zuiver aanvaard met alle gevolgen van dien.

Let op! De valkuil van direct verwerpen!

Op het moment dat een erfgenaam de nalatenschap niet wil, dan wordt vervolgens de volgende in de rij de opvolgend erfgenaam. Dat kan betekenen dat je als ouder onbewust je (minderjarig) kind met het probleem opzadelt. Hoe werkt dat dan en wat kan je daartegen doen?

Een voorbeeld

Een verre oom heeft nog twee broers. Beide broers hebben kinderen. Een broer is overleden en een broer is inmiddels opa geworden van twee prachtige kleinkinderen. De verre oom is de “eeuwige vrijgezel” en heeft al jaren geen contact met zijn broers. Hij heeft geen partner en geen kinderen en niets geregeld. Hij komt te overlijden.

De nalatenschap van de verre oom wordt verdeeld over zijn twee broers. De achterblijvende broer is dus voor 1/2 deel erfgenaam en zal waarschijnlijk de afwikkeling op zich nemen. Hij weet niets van de financiële huishouding van zijn broer, maar krijgt duidelijke signalen dat er vooral veel schulden zijn. Daarnaast zijn de kinderen van de overleden broer eveneens samen voor 1/2 deel erfgenaam. Zowel de broer als de kinderen van de overleden broer willen de nalatenschap verwerpen. Dat betekent dat de kinderen van de levende broer erfgenaam worden. Als zij de nalatenschap ook verwerpen, dan worden uiteindelijk de minderjarige kleinkinderen de erfgenaam. Zij zijn nog minderjarig en zullen van dit alles niets meekrijgen, maar zijn nu wel aansprakelijk voor de schulden.

Om te voorkomen dat de schulden bij de (klein)kinderen komen, is het van belang dat iedereen in de lijn van erfgenaam de nalatenschap zal verwerpen. Bij minderjarige kinderen geldt daarbij dat de kantonrechter eerst toestemming moet geven voor deze verwerping. Dat betekent dat er meerdere juridische stappen moeten worden genomen voordat de hele lijn van erfgenamen de nalatenschap hebben verworpen en niemand met het probleem wordt opgezadeld. Belangrijk is dat alle stappen in de juiste volgorde worden gezet, want anders gaat het mis. En dat allemaal binnen drie maanden na overlijden van de erflater.

Hulp nodig?

Het verwerpen van de nalatenschap gebeurt bij de kantonrechter en kan iedereen zelf regelen. Sommige situaties vragen evenwel voor wat begeleiding. Graag help ik bij het in kaart brengen van de juridische stappen en het verkrijgen van de benodigde toestemming. Zie je door de bomen het bos niet meer? Schroom dan niet en maak een afspraak!